“Ağız kokusu nedir?” sorusu, halk arasında çok yaygın görülen bu probleme çözüm arayan kişiler tarafından sıklıkla sorulur. Kişi açısından utanç verici olabilen, kaygılara yol açabilen ağız kokusu şikayeti, bireyin sosyal ve psikolojik yönden sorunsuz bir yaşam sürmesini engelleyebilir. Bazı durumlarda beslenme alışkanlıklarından, bazense çeşitli boğaz hastalıkları gibi sağlık sorunlarından kaynaklanan ağız kokusu uzun süre devam ettiğinde tedavi gerektirebilir. Eğer siz de “Ağız kokusu neden olur?” , “Ağız kokusu nasıl geçer?”, “Ağız kokusu nasıl gider?” gibi sorularınıza yanıt arıyorsanız ağız kokusu sebepleri ve çözümleri hakkında tüm detayları içeren bu yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ağız Kokusu Nedir?
Ağız kokusu; tıpta “halitozis” olarak adlandırılan, ağızdan veya mideden gelen kötü koku olarak tanımlanabilir. Oldukça yaygın bir sorun olan ağız kokusu, tüm bireylerin tahmini olarak %25’lik kısmını etkiler.1 Her bireyde beslenmeye veya ağız hijyenine ilişkin nedenlere bağlı olarak zaman zaman ağız kokusu meydana gelebilir. Örneğin sarımsak, soğan veya diğer bazı yoğun kokulu gıdaları tüketmek veya ağız bakımını bir süre aksatmak bu tür bir duruma yol açabilir. Ancak geçmeyen ağız kokusu (kronik ağız kokusu); bir ağız sağlığı sorununun, boğaz hastalığının veya vücudun farklı bir bölümünü etkileyen bir durumun varlığı anlamına gelebilir. Özellikle de birkaç gün içerisinde geçmeyen, solunum yolu enfeksiyonu gibi bir durum olmasa dahi varlığını sürdüren, diş fırçalamadan sonra dahi hissedilebilen ağız kokusu mutlaka ileri araştırma gerektirir.2
Ağız Kokusu Neden Olur?
“Ağız kokusu nedir?” sorusunu yanıtladık. Peki, “Ağız kokusu neden olur?”Ağız kokusu bazı durumlarda basit ve gündelik nedenlerden kaynaklanabilir. Böyle bir durumda tüketilen bir besinin sindirim sürecini tamamlaması, ağız ve diş bakımının yapılması veya üzerinden belli bir süre geçmesi durumunda ağız kokusunun geçtiği görülür. Ancak uzun süren ağız kokusu birçok farklı durumun belirtisi olabilir. Başka bir deyişle vücuttan gelen bir uyarı mesajı olabilir ve farklı bir sağlık sorununun bir semptomu niteliğinde olabilir.2 Yaygın görülen ağız kokusu nedenleri arasında şunlar yer alır:
Beslenme Alışkanlıkları
Gün içerisinde tüketilen besinler, ağızda kokuya neden olabilir. Soğan, sarımsak, bazı baharatlar ve bunları içeren yemekler ağız kokusunun başlıca nedenleridir. Dişlerin iç kısımlarında veya çevresinde kalan yiyecek artıkları da bakteri üremesi için gerekli ortamı oluşturarak kokuya sebebiyet verebilir.5
Boğaz Hastalıkları
Bademciklerde oluşan iltihaplanma (tonsillit), bademcik taşları, boğaz ve solunum yolu enfeksiyonları, yaygın soğuk algınlıkları ve grip gibi pek çok solunum yolu hastalığı, ağızda kötü koku sorununa yol açabilir.5
Kronik Sinüzit
Uzun süreli sinüs enfeksiyonları, diğer bir deyişle kronik sinüzitler, geçmeyen ağız kokusu şikayetine yol açan bir diğer sağlık sorununu oluşturur. Bu hastalığa sahip olan kişilerde sinüslerde sürekli bir iltihaplanma söz konusu olduğundan ağız kokusuyla mücadele güçleşebilir.4
Ağız Kuruluğu
Tükürük salgısı, kötü kokulara neden olan parçacıkları gidererek ağzın temiz kalmasına yardımcı olur. Tükürük üretiminin azalmasına bağlı olarak gelişen ağız kuruluğu veya diğer adıyla kserostomi sorunu, ağız kokusu oluşumuna katkıda bulunabilir. Aynı zamanda solunum sorunları nedeniyle uyurken ağzın açık kalması da ağız kuruluğuna ve ağızda kötü kokuya neden olabilir.5
Ağız İçi Protezlerin Kullanımı
Diş protezleri, gerekli hijyen kurallarına dikkat edilmediğinde ağız kokusuna yol açabilir. Bu durumdan korunmak adına günlük olarak diş protezleri detaylı bir şekilde temizlenmelidir.4
Tütün Ürünlerinin Kullanımı
Ağız kokusunun bir diğer nedeni de sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımıdır. Bu ürünler doğrudan ağızda kötü kokuya yol açmalarının yanı sıra diş eti hastalıklarına yakalanma olasılığınızı da artırarak geçmeyen ağız kokusu sorununu beraberinde getirebilir.4 5
Diş ve Diş Eti Hastalıkları
Ağız hijyeninin kötü olmasının haricinde ağız kokusunda etkili olan en yaygın nedenler diş ve diş eti hastalıklarıdır. Diş çürükleri ve diş etlerinde görülen iltihaplanmalar, bu bölgede bakteri üremesi söz konusu olduğundan kötü bir kokuya neden olur.2
Mide Ekşimesi (Reflü)
Mideden gelen ağız kokusu sorununun en yaygın nedeni mide ekşimesi veya diğer adıyla mide reflüsüdür. Mide asidinin yemek borusuna ve ağız boşluğuna geri kaçması ile gelişen reflü sorununda antiasit ilaç tedavileri ve beslenmenin yeniden düzenlenmesi ağız kokusuyla mücadelede etkili olabilir. 2 5
Alerjiler ve Bazı Kronik Hastalıklar
Alerjik reaksiyonlar ve buna bağlı gelişen geniz akıntısı problemi, beraberinde ağız kokusu sorununu da getirebilir. Ek olarak bazı kanserler, metabolik bozukluklar, diyabet hastalığı, karaciğer ve böbrek hastalıkları gibi nefesle çeşitli kimyasalların atılımına neden olan hastalık türleri de bu sorunun nedenleri arasında sayılabilir.2 5
Kullanılan Bazı İlaçlar
Düzenli kullanılan bazı ilaçlar ağız kuruluğuna katkıda bulunarak, diğerleri ise nefesle atılan kimyasalların açığa çıkmasına yol açarak ağız kokusu problemine neden olabilir.5
Ağız Kokusu Hangi Hastalıkların Belirtisi Olabilir?
“Ağız kokusu neden olur?” sorusuna kişisel olarak bir yanıt bulmak, ağız kokusunun temel nedenini bulmak, bu sorunun tedavisinde ilk adımı oluşturur. Ağız kokusunda etkili olan en yaygın neden kötü ağız hijyenidir. Bu nedenle ağızda kötü koku şikayetiyle başvuran hastalara öncelikle detaylı bir ağız ve diş sağlığı muayenesi uygulanmalıdır. Bazı durumlarda ağız hijyenine ilişkin herhangi bir sorun olmasa dahi bazı hastalıklardan kaynaklı olarak ağız kokusu şikayeti oluşabilir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:2
- Tükürük salgısına ilişkin bozukluklar (Sjögren sendromu vb.),
- Faranjit, larenjit gibi boğaz hastalıkları,
- Bademcik iltihabı (tonsillit),
- Bademcik taşları,
- Baş ve boyun kanserleri,
- Gastroözofageal reflü,
- Diş etlerinde oluşan aftlar,
- Burun, boğaz ve akciğer enfeksiyonları,
- Diş plakları ve periodontitis,
- Diyabet (şeker) hastalığı,
- Karaciğer ve böbrek hastalıkları,
- Metabolizma hastalıkları.
Ağız Kokusu Nasıl Geçer?
Ağızda kötü koku problemi yaşayan bireyler, bazı ağız kokusu giderme yöntemlerinden yararlanabilir. “Ağız kokusu nasıl geçer?” sorusuna yanıt olabilecek bu yöntemlerden başlıcaları şunlardır:
Dişlerinizi Düzenli Temizleyin
Ağız kokusundan korunmak adına dişler günde en az 2-3 kez, yemek sonrasında florürlü diş macunu ile fırçalanmalıdır. Yiyecek artıkları ve bakteri plakları diş aralarında kolaylıkla sıkışabilir ve fırça ile tamamen temizlenemez. Bunun için günde en az bir kez diş ipi kullanılarak her bir diş arası temizlenmeli, ayrıca dil temizleyici veya diş fırçası yardımıyla dil yüzeyi de temizlenmelidir. Diş fırçası en az 2-3 ayda bir veya herhangi bir enfeksiyon geçirildikten sonra değiştirilmelidir.4
Protezlerinizin Temizliğine Özen Gösterin
Ağız içi protez kullanımı söz konusu ise protezler gece yatarken çıkarılmalı, sabah ağız içerisine yerleştirilmeden önce detaylı olarak temizlenmelidir. Diş teli kullanımı söz konusu ise bunun temizliği konusunda da diş hekiminin önerileri doğrultusunda gerekli işlemler yapılmalıdır.4
Beslenmenize Dikkat Edin
Nefeste kötü kokuya neden olan soğan, sarımsak gibi yiyeceklerin tüketiminden özellikle de topluluk içerisinde olacağınız günlerde kaçının. Ayrıca gün içerisinde yeterli sayıda öğün yaptığınızdan, daha az karbonhidrat ve şeker tüketirken yeteri kadar sebze ve meyve tükettiğinizden emin olun.4
Ağız Kuruluğundan Kaçının
Ağız kokusunun önemli bir nedeni olan ağız kuruluğundan korunmak adına gün içerisinde bol bol su tüketmeye özen gösterin. Tükürük salgısına ilişkin sorunlarınız varsa veya geceleri ağzınız açık uyumanızdan kaynaklı bir ağız kuruluğunuz varsa hekiminize danışarak bu konuda neler yapılabileceği hakkında bilgi alın.5
Sağlık Kontrollerinizi İhmal Etmeyin
Ağız kokusuna neden olabilecek herhangi bir hastalığınızın olması ihtimaline karşılık düzenli olarak sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Ek olarak herhangi bir şikayetiniz olmasa dahi yılda iki kez diş hekimi kontrolünden geçmeye dikkat edin.4
Geçmeyen Ağız Kokusu İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Ağız kokusu için atmanız gereken ilk adım ağız hijyenine özen göstermek olmalıdır. Diş temizliği, dil temizliği ve diş ipi kullanımına yeterince vakit ayırmanıza rağmen bir süre sonra hala ağız kokusundan kurtulamıyorsanız diş hekiminize başvurarak muayeneden geçmenizde fayda vardır. Bu sayede diş çürükleri, diş eti hastalıkları gibi herhangi bir sorununuz varsa bu durumun teşhis ve tedavi edilmesini sağlayabilirsiniz.
Ağız sağlığına ilişkin herhangi bir sorun tespit edilemediğinde ağız kokusu, vücudun farklı bir yerindeki farklı bir sorunun belirtisi olarak ortaya çıkmış olabilir. Bu durumda birinci basamak sağlık uzmanları olan aile hekimlerine danışarak olası nedenler hakkında bilgi alabilirsiniz. Eşlik eden farklı belirtileriniz varsa bunlar da değerlendirilerek mide hastalıkları, solunum yolu hastalıkları gibi farklı durumlara ilişkin gerekli araştırmalar yapılır. Herhangi bir hastalık şüphesi oluştuğu takdirde ise ilgili tıbbi birimlere yönlendirmeniz yapılabilir.2
Bebeklerde ve Çocuklarda Ağız Kokusu Sorunu Nasıl Giderilir?
Ağız kokusu, yalnızca yetişkinlerde görülen bir sorun değildir. Bebeklerde ve çocuklarda ağız kokusu da zaman zaman rastlanabilen durumlardır. Çocuk ve bebeklerde ağız kokusu probleminin yaygın nedenleri yetersiz ağız hijyeni, diş fırçalama alışkanlığının edinilmemiş olması veya yetersiz olması, ağızdan solunum, pamukçuk gibi enfeksiyonlar veya sinüzit gibi sorunlardır. Herhangi bir nedenle bebeğinizde veya çocuğunuzda ağız kokusu problemi gelişmiş ise bir pediatrik diş hekimine başvurmanızda fayda vardır. Diş hekiminiz ağız kokusunun nedenini belirleyerek diş çürüğü gibi durumlarda gerekli tedaviyi gerçekleştirebilir veya bir sonraki tedavi adımı hakkında size tavsiyelerde bulunabilir.
Çocuklarda sık rastlanan solunum yolu hastalıkları, alerjiler gibi farklı sağlık sorunları da ağız kokusunun nedenini oluşturabilir. Bu gibi durumlarda bu hastalıklara yönelik uygulanan tedaviler ağız kokusuyla mücadeleyi de destekleyecektir. Ek olarak bebeğiniz veya çocuğunuzda gelişen ağız kokusu problemini hafifletmek için evde alabileceğiniz bazı önlemler ise şunlardır:3
- Diş ve diş etlerinin etkin temizliği için çocuklarınızın günde iki kez diş fırçalama alışkanlığı edinmesini sağlayın.
- İyi bir ağız hijyeni için gerekli uygulamalar hakkında çocuğunuza bilgi verin.
- Çocuğunuz için sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı oluşturun.
- Şekerli yiyecek ve içeceklerin tüketimini mümkün olduğunca sınırlandırın.
- Ağız kuruluğunu önleyebilmek için çocuğunuzun bol bol su tüketmesine özen gösterin.
- Düzenli diş hekimi kontrollerini ihmal etmeyin.
Besinler Ağız Kokusunu Nasıl Etkiler?
Sindirim sisteminin ilk organı olan ağızda, tüketilen tüm besinlerin parçalanma süreci başlar. Ağızda gerçekleşen bu mekanik sindirim, tüketilen besinlerin doğrudan ağız florasını etkilemesine ve ağızda koku oluşturabilmesine imkan tanır. Bunun yanı sıra tüketilen besinler midede bir süre kalır, sindirim sürecini tamamladıktan sonra kan dolaşımına geçer, akciğerlere taşınır ve solunan havayı dahi etkiler. Tüm bu aşamalarda tüketilen besinler, ağız kokusuna yol açabilir ve hatta bu etkiler besinin sindirim sürecinden daha uzun bir süre boyunca devam edebilir.
Güçlü kokulara sahip olan sarımsak, soğan, çemen gibi yiyecekler tükettiğinizde diş fırçalama, diş ipi kullanımı, gargara gibi uygulamalar kokunun büyük bir oranda hafiflemesini sağlayabilir. Ağızdaki kalıntıların temizlenmesi kokunun giderilmesinde büyük oranda etkili olsa da diğer mekanizmalar göz önünde bulundurulduğunda ağız temizliği kokuyu yalnızca geçici olarak örtebilir. Yiyecekler vücuttan tamamen uzaklaştırılana dek koku tamamen kaybolmaz. Bu nedenle ağız kokusu sorunu olan kişilerin beslenme düzenlerini gözden geçirmelerinde, özellikle de ağız kokusundan tamamen kaçınmak istedikleri günlerde bazı besinlerin tüketiminden kaçınmalarında fayda vardır. Ağızda kokuya neden olabilecek bazı besinler şunlardır:4
- Sucuk, pastırma gibi işlenmiş et ürünleri,
- Peynir çeşitleri,
- Bazı baharatlar,
- Sarımsak, soğan gibi besinler,
- Portakal suyu, soda gibi içecekler,
- Alkollü içecekler.
Tüketilen besinlerin yanı sıra yeterince sık yemek yememek, bir diğer deyişle uzun süre aç kalmak da ağız kokusuna neden olabilir. Vücutta ihtiyaç duyulan enerji için gerekli karbonhidrat kaynağı bulunamadığında yağ molekülleri parçalanır. Bunun sonucunda nefeste hoş olmayan bir kokuya neden olan kimyasallar açığa çıkar ve ağız kokusu ortaya çıkabilir.4
“Ağız kokusu neden olur?” sorusunun yanıtını öğrendiniz. Ağız bakımınıza gerekli özeni göstererek ve yukarıdaki önlemleri alarak ağız kokusu probleminden kurtulabilirsiniz. Uzun süren ağız kokusu şikayetlerinizde ise sağlık uzmanınıza danışarak bu duruma yol açabilecek sağlık sorunlarına yönelik bir muayeneden geçebilir, gerekli durumlarda ağız kokusu tedavisi alabilirsiniz. Tüm bunların yanında ağız kokusu ile ilişkili olabilecek balgamlı öksürük, geçmeyen öksürük gibi konularda bilgi almak ya da “Boğaz Enfeksiyonu Nasıl Geçer?” ve “Alerjik rinit nedir?” gibi soruların yanıtlarını öğrenmek için diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
